افزایش ظرفیت پزشکی در کنکور 1401 و حل یک معادله چندمجهولی

«افزایش ظرفیت پزشکی» به یکی از عجیب ترین معادله های ظرفیت در کنکور 1401 بدل شده ظرفیتی که با افزایش پذیرش در دانشگاه آزاد، ظرفیت اسمی شورای عالی انقلاب فرهنگی و تعهد بومی به سرانجام رسید.

خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه؛ پس از اینکه در دی ماه 1400 آیت الله سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ماده واحده «افزایش ظرفیت پزشکی در مقطع عمومی» را برای اجرا ابلاغ کرد، این افزایش ظرفیت در رشته‌های کنکور 1401 اعمال شد.

بر اساس «ماده واحده» افزایش ظرفیت پزشکی در مقطع عمومی مقرر شده بود: «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که ظرفیت پذیرش دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالیِ تحت نظارت آن وزارت برای رشته پزشکی در مقطع عمومی از سال 1401 به مدت حداقل چهار سال، در هر سال 20 درصد نسبت به سال قبل افزایش یابد.

به این ترتیب با افزایش 20 درصدی ظرفیت رشته پزشکی در سال 1401 این تعداد باید به 9600 نفر برسد.

این در حالی است که با انتشار دفترچه‌های انتخاب رشته کنکور 1401 مشخص شد که این ظرفیت با ایجاد رشته پزشکی در چند دانشکده کمتر شناخته شده افزایش پیدا کرده و به این ترتیب 11 دانشکده برای اولین بار میزبان دانشجویان پزشکی شدند.

ضمن اینکه در تبصره 1 این ماده واحده آمده بود: «این افزایش ظرفیت مخصوص داوطلبان آزاد شهرستان‌ها و مناطق محروم و کم برخوردار است. پذیرش در این افزایش ظرفیت که به صورت کد رشته محل‌های مشخص در دفترچه‌های راهنمای سازمان سنجش آموزش کشور درج می‌شود، صرفاً برای ارائه خدمت در شهرستان‌ها و مناطق محروم و کم برخوردار خواهد بود.

در صورت عدم وجود داوطلب واجد شرایط برای بخشی از این ظرفیت، ظرفیت باقیمانده صرفاً به داوطلبان آزاد سایر مناطق کشور با تعهد ارائه خدمت در شهرستان‌ها و مناطق تعیین شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اختصاص خواهد یافت.»

در تبصره 2 این ماده واحده همچنین به رشته دندانپزشکی هم تسری یافت و بر این اساس وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف شد که طرح افزایش ظرفیت در رشته‌های تخصصی پزشکی، دندان‌پزشکی عمومی و تخصصی دندان‌پزشکی را به همراه اصلاحات پیشنهادی خود ارائه کند.

و اما آنچه باید درباره افزایش ظرفیت پزشکی در کنکور 1401 بدانیم

بر اساس جدول ظرفیت پذیرش رشته‌های تحصیلی گروه آزمایشی علوم تجربی در دوره‌های مختلف ظرفیت پذیرش در رشته‌های با آزمون و بدون آزمون (با اعمال سوابق تحصیلی) در مجموع 384 هزار و 988 نفر است.

از این میان سهم رشته‌های با آزمون در دوره‌های روزانه، شهریه پرداز و پردیس خودگردان، خودگردان دانشگاه آزاد که رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نیز در این بخش حضور دارند به ترتیب 38 هزار و 644 نفر، 4 هزار و 7 نفر و در نهایت 381 نفر است. در مجموع ظرفیت این دوره‌ها 43 هزار و 32 نفر است که از این میان 10 هزار و 568 نفر به سه رشته علوم پزشکی (دکتری حرفه‌ای) اختصاص دارد.

به عبارت دیگر 21 درصد ظرفیت دوره‌های روزانه و شهریه پرداز در بخش رشته‌های با آزمون گروه علوم تجربی به این سه رشته اختصاص یافت.

بررسی ظرفیت دانشگاه‌های علوم پزشکی در کنکور 1401 نشان می‌دهد، 10 هزار و 568 نفر در مجموع در دوره‌های روزانه، شهریه پرداز و دانشگاه آزاد در سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرفته می‌شوند. براساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو پذیرش دانشگاه آزاد در این سه رشته از طریق کنکور سراسری صورت می‌گیرد.

کل ظرفیت پزشکی و دندانپزشکی در دانشگاه‌های علوم پزشکی و دانشگاه آزاد در کنکور 1401 در چند بخش قابل مشاهده است

پزشکی 1400 ظرفیت روزانه، شهریه پرداز و دانشگاه آزاد 6 هزار و 933 نفر ظرفیت روزانه ظرفیت شهریه پرداز ظرفیت دانشگاه آزاد ظرفیت تعهد بومی ظرفیت جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مجموع ظرفیت همه بخش‌ها 4 هزار و 550 نفر 1 هزار و 606 نفر 777 نفر 435 نفر - 7 هزار و 368 نفر پزشکی 1401 ظرفیت روزانه، شهریه پرداز و دانشگاه آزاد 7 هزار و 529 نفر ظرفیت روزانه ظرفیت شهریه پرداز ظرفیت دانشگاه آزاد ظرفیت تعهد بومی ظرفیت جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مجموع ظرفیت همه بخش‌ها 5 هزار و 146 نفر 1 هزار و 278 نفر 1 هزار و 105 نفر 471 نفر 1 هزار و 600 نفر 9 هزار و 600 نفر دندانپزشکی 1400 ظرفیت روزانه، شهریه پرداز و دانشگاه آزاد 1 هزار و 528 نفر ظرفیت روزانه ظرفیت شهریه پرداز ظرفیت دانشگاه آزاد ظرفیت تعهد بومی ظرفیت جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مجموع ظرفیت همه بخش‌ها 1 هزار و 41 نفر 262 نفر 225 نفر 121 نفر - 1 هزار و 694 نفر دندانپزشکی 1401 ظرفیت روزانه، شهریه پرداز و دانشگاه آزاد 1 هزار و 657 نفر ظرفیت روزانه ظرفیت شهریه پرداز ظرفیت دانشگاه آزاد ظرفیت تعهد بومی ظرفیت جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی مجموع ظرفیت همه بخش‌ها 1 هزار و 124 نفر 263 نفر 270 نفر 92 نفر 175 نفر 1 هزار و 924 نفر

افزایش ظرفیت در داروسازی

با این حال این افزایش ظرفیت فقط مختص رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی نبوده است و ظرفیت پذیرش داروسازی نیز تا حدی افزایش داشته است و بررسی دفترچه کنکور نشان می‌دهد که ظرفیت داروسازی از تعداد یک هزار و 372 نفر در سال 1400 به تعداد یک هزار و 390 نفر در سال 1401 رسیده است.

تعهد خدمت یک و نیم برابر طول دوره تحصیل برای ظرفیت مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی

اما ظرفیت جدیدی که در کنکور سراسری 1401 برای رشته‌های تحصیلی پزشکی و دندانپزشکی بر اساس مصوبه افزایش ظرفیت شورای عالی انقلاب فرهنگی دیده شده است چه شرایطی دارد.

پذیرفته شدگانی که این کدرشته محل‌ها را انتخاب کرده باشند باید تعهد خدمت بدهند و به مدت یک و نیم برابر طول دوره تحصیل در مناطق محروم و کم برخوردار خدمت کنند. این تعهدات قابل خرید و جابجایی نیست.

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی محل قبولی، مکلف به اخذ تعهد خدمت محضری از پذیرفته شدگان کدرشته محل‌های اعلامی مطابق اسناد تعهد محضری ابلاغ شده به دانشگاه‌های علوم پزشکی براساس ضوابط این آئین نامه در بدو ثبت نام است. پذیرفته شدگان این کد رشته محل‌ها مجاز به جابجایی کدرشته محل قبولی نیستند.

پذیرفته شدگان کدرشته محل مصوبه فوق، مجاز به ادامه تحصیل تا قبل از گذراندن نیمی از دوران تعهد نیستند. در صورت ادامه تحصیل دانش آموختگان این سهمیه در مقطع تخصص، بخش باقیمانده از دوره تعهد خدمت باید پس از اتمام مقطع تخصص در محل خدمت دوره تعهد، انجام پذیرد. مدت تحصیل در دوره تخصص جز مدت تعهد خدمت محسوب نخواهد شد.

مدرک تحصیلی پذیرفته شدگان این کد رشته محل‌ها بعد از اتمام دوره تعهد به آنها داده می‌شود.

دانش آموختگان این سهمیه، در طول زمان تعهد، مجاز به فعالیت پزشکی رسمی در سایر نقاط کشور نیستند.

شرط لازم برای شرکت در گزینش هر کدرشته محل این مصوبه، کسب حدنصاب نمره علمی 80 درصد گزینش آزاد رشته اصلی دوره روزانه آن دانشگاه (متناظر با کدرشته محل مصوبه) است.

تمامی داوطلبان امکان انتخاب این کدرشته محل‌ها را داشتند و پذیرش در هر یک از این کدرشته محل‌ها به صورت آزاد و رقابتی ابتدا با اولویت داوطلبان بومی استان انجام شده و درصورت خالی ماندن ظرفیت و نبود داوطلب بومی حائز شرایط دارای حدنصاب نمره، پذیرش ظرفیت خالی مانده از میان سایر داوطلبانی که این کدها را انتخاب کرده اند و حدنصاب نمره را دارا باشند، انجام می‌شود.

داوطلبان غیر بومی در صورت قبولی همانند داوطلبان بومی، مشمول تعهد خدمت کدرشته محل مربوطه و شرایط ضوابط آئین نامه یادشده هستند.

در این میان با افزایش ظرفیت پزشکی 10 دانشکده برای اولین بار به مجموعه پذیرش دانشجوی پزشکی پیوستند.

دانشکده‌های با اولین پذیرش دانشجوی پزشکی در کنکور 1401

ردیف دانشگاه / دانشکده ظرفیت پذیرش دوره 1 دانشگاه علوم پزشکی تبریز / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی مراغه 20 نفر روزانه 2 دانشگاه علوم پزشکی تبریز / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی سراب 20 نفر روزانه 3 دانشگاه علوم پزشکی ارومیه / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی خوی 20 نفر روزانه 4 دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه 20 نفر روزانه 5 دانشگاه علوم پزشکی مشهد / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی نیشابور 20 نفر روزانه 8 نفر شهریه پرداز 6 دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی بهبهان 20 نفر روزانه 7 دانشگاه علوم پزشکی شیراز / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی لارستان 20 نفر روزانه 8 دانشگاه علوم پزشکی شیراز / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی گراش 20 نفر روزانه 9 دانشگاه علوم پزشکی کرمان / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی سیرجان 20 نفر روزانه 10 دانشگاه علوم پزشکی اراک / محل تحصیل دانشکده علوم پزشکی ساوه 20 نفر روزانه

بررسی ظرفیت اختصاص یافته به رشته پزشکی در استان‌های مختلف در کنکورهای 1400 و 1401 نشان می‌دهد که بیشترین افزایش ظرفیت مربوط به استان خراسان شمالی است. درصدهای افزایش به صورت تقریبی هستند اما با این وجود سه استان سمنان و استان کهگیلویه و بویراحمد و استان ایلام با کاهش ظرفیت مواجه بوده اند. این در حالی است که عمده هدف مصوبات برای تأمین پزشک برای مناطق محروم بوده است که به نظر می‌رسد تفاوت‌هایی در اجرای این اهداف وجود دارد.

مقایسه استان‌های کشور در ظرفیت پزشکی در سال‌های 1400 و 1401

ردیف استان مجموع ظرفیت پزشکی 1400 مجموع ظرفیت پزشکی 1401 درصد تقریبی افزایش 1

استان آذربایجان شرقی

297 نفر 397 نفر 33 درصد 2 استان آذربایجان غربی 155 نفر 222 نفر 43 درصد 3 استان اردبیل 181 نفر 206 نفر 13 درصد 4 استان اصفهان 460 نفر 560 نفر 21 درصد 5 استان البرز 130 نفر 150 نفر 15 درصد 6 استان ایلام 134 نفر 100 نفر کاهش ظرفیت 7 استان بوشهر 90 نفر 100 نفر 11 درصد 8 استان تهران 1191 نفر 1582 نفر 32 درصد 9 استان چهارمحال و بختیاری 90 نفر 150 نفر 66 درصد 10 استان خراسان جنوبی 125 نفر 149 نفر 19 درصد 11 استان خراسان رضوی 469 نفر 664 نفر 41 درصد 12 استان خراسان شمالی 64 نفر 115 نفر 79 درصد 13 استان خوزستان 365 نفر 475 نفر 30 درصد 14 استان زنجان 140 نفر 215 نفر 53 درصد 15 استان سمنان 237 نفر 229 نفر کاهش ظرفیت 16 استان سیستان و بلوچستان 249 نفر 354 نفر 42 درصد 17 استان فارس 420 نفر 537 نفر 27 درصد 18 استان قزوین 130 نفر 150 نفر 15 درصد 19 استان قم 110 نفر 170 نفر 54 درصد 20 استان کردستان 130 نفر 165 نفر 26 درصد 21 استان کرمان 404 نفر 509 نفر 25 درصد 22 استان کرمانشاه 180 نفر 225 نفر 25 درصد 23 استان کهگیلویه و بویراحمد 108 نفر 100 نفر کاهش ظرفیت 24 استان گلستان 130 نفر 155 نفر 19 درصد 25 استان گیلان 165 نفر 225 نفر 36 درصد 26 استان لرستان 130 نفر 150 نفر 15 درصد 27 استان مازندران 392 نفر 546 نفر 39 درصد 28 استان مرکزی 129 نفر 170 نفر 31 درصد 29 استان هرمزگان 185 نفر 210 نفر 13 درصد 30 استان همدان 180 نفر 205 نفر 13 درصد 31 استان یزد 212 نفر 276 نفر 30 درصد

تفاوت میزان تعهد خدمت برای سهمیه‌های بومی و سهمیه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی

از سوی دیگر پیش از این در دفترچه کنکور تعهدی با عنوان تعهد مناطق محروم برای رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی در نظر گرفته شده بود.

بر اساس مصوبه تعهد بومی که در راستای قانون مصوب مجلس شورای اسلامی اجرا می‌شود وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در راستای تربیت و تأمین نیروی انسانی بومی مورد نیاز مناطق محروم کشور ظرف 10 سال (از سال 1392 زمان تصویب قانون مجلس) به منظور قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی تا 30 درصد ظرفیت در رشته‌های مورد نیاز از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم و متناسب با نیاز استان‌ها با نوع گزینش بومی استانی پذیرش می‌کند.

سهمیه‌های بومی متناسب با وضعیت نقاط محروم هر استان برای داوطلبان بومی متقاضی خدمت در مناطق محروم در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایجاد شده است. اکثر ظرفیت‌های پیش بینی شده به شیوه «بومی استانی» بوده که دانشگاه محل قبولی داوطلب، مطابق نقاط محروم مندرج در جداول مربوط، از پذیرفته شدگان تعهد محضری اخذ می‌کند.

از تمامی پذیرفته شدگان این کدرشته محل‌ها تعهد لازم برای خدمت در شهر یا بخش محل خدمت مندرج در ستون «نام مناطق محروم محل خدمت پس از فارغ التحصیلی» در جدول ظرفیت رشته‌ها اخذ خواهد شد.

استفاده از این سهمیه‌ها مستلزم سپردن تعهد خدمت سه برابر طول دوره تحصیل به صورت غیرقابل خرید و جابجایی است و مدرک تحصیلی، بعد از اتمام دوره تعهد داده می‌شود.

دانش آموختگان سهمیه بومی در طول مدت زمان تعهد، مجاز به فعالیت پزشکی در سایر نقاط کشور نیستند و اولویت تحصیل دانشجوی بومی، در استان خود است. ادامه تحصیل، پس از گذراندن نیمی از مدت زمان تعهد امکان پذیر است. مشمولان این سهمیه، مجاز به نقل و انتقال و تغییر رشته قبولی نیستند.

به موجب برقراری عدالت آموزشی و اصلاحیه‌های بعدی، پذیرفته شدگان استفاده کننده از این سهمیه، مکلف هستند قبل از ثبت نام، ضمن حضور در دفاتر اسناد رسمی در معیت نمایندگان دفتر حقوقی دانشگاه / دانشکده‌ها نسبت به تودیع سند تعهد پذیرفته شدگان مقطع عمومی (سهمیه مناطق محروم موضوع قانون برقراری عدالت آموزشی و اصلاحات بعدی) مطابق فرم تعهدی که در زمان ثبت نام در اختیار آنان قرار می‌گیرد، اقدام کنند.

بر همین اساس در کنکور 1400 میزان ظرفیت پذیرش در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی دارای تعهد بومی 556 نفر بود که از این تعداد 435 نفر به رشته پزشکی و 121 نفر به رشته دندانپزشکی اختصاص یافت.

در کنکور 1401 با توجه به تغییراتی که در میزان سهمیه‌های بومی و مناطق محروم و سهمیه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی با اولویت مناطق محروم رخ داد، این میزان در رشته پزشکی افزایش و در رشته دندانپزشکی کاهش یافت. در کنکور 1401 ظرفیت پذیرش دارای تعهد بومی این دو رشته 563 نفر بود که از این تعداد 471 نفر به رشته پزشکی و 92 نفر به رشته دندانپزشکی اختصاص یافت.

به گزارش مهر، موضوع افزایش ظرفیت پزشکی از سال گذشته محل مناقشه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دست اندرکاران آموزش پزشکی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت بود و پس از کش و قوس‌های فراوان در نهایت در دفترچه کنکور 1401 اعمال شد.

دکتر بهرام عین اللهی وزیر بهداشت درباره افزایش ظرفیت پزشکی در کنکور 1401 از افزایش 20 درصدی آن خبر داده بود و یادآور شده بود که این ظرفیت به حوزه مناطق محروم اختصاص می‌یابد.

برای رسیدن به نقطه‌ای که مدنظر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بود تعداد 10 دانشکده برای اولین به مجموعه پذیرش رشته پزشکی اضافه شدند. همچنین با افزایش سهم دانشگاه آزاد، این دانشگاه نیز بخش مهمی در پذیرش پزشکی برعهده گرفت.

در نهایت ظرفیت 9600 نفری پزشکی در سال 1401 با اعمال سهمیه‌های مصوب، افزایش پذیرش در دوره‌های شهریه پرداز و تعهدات خدمت برای پذیرفته شدگان به نقطه نهایی رسید.